Το Καρφί είναι βουνοκορφή νότια από το χωριό Κράσι, σε υψόμετρο 1100μ, ένα χαρακτηριστικά μεγάλο βραχώδες εξόγκωμα το οποίο θυμίζει καρφί και έχει δώσει το όνομα του στη ευρύτερη περιοχή. Εδώ βρίσκονται τα ερείπια ενός από τους σημαντικότερους ύστερο-μινωικούς οικισμούς. Το αρχαίο όνομα του οικισμού δεν διασώθηκε και έτσι είναι γνωστός ως «Μινωικός οικισμός στο Καρφί».

Στο ύψωμα αρχικά υπήρχε ιερό κορυφής από τη μεσομινωική εποχή 2200 - 1550 π.Χ. Ο οικισμός όμως αναπτύχθηκε μεταξύ 1200 - 1100 π.Χ. μετά την κάθοδο από τους Δωριείς οι οποίοι ήταν ένα ελληνικό φύλο που μετανάστευσε από την ηπειρωτική Ελλάδα στη Κρήτη. Ο Μινωικός πολιτισμός σταδιακά παρήκμασε και διατηρήθηκε μόνο σε κάποιες δυσπρόσιτες θέσεις σε κορυφές βουνών – ιδιαίτερα στο ανατολικό τμήμα του νησιού – που προφανώς παρείχαν ασφάλεια. Οικισμός όπως το Καρφί στα βουνά του Λασιθίου, κατοικήθηκε από τους Μινωίτες, οι οποίοι αποκαλούσαν τους εαυτούς τους Ετεοκρήτες (αληθινοί Κρήτες, αυτόχθονες).

Οι Μινωίτες , κυνηγημένοι από τους Δωριείς, μετακινήθηκαν από τα πεδινά στα ορεινά και επέλεξαν το ύψωμα για αμυντικούς λόγους καθώς αποτελούσε απόκρημνη και φυσικά οχυρή θέση σε μεγάλο υψόμετρο με εξαιρετική εποπτεία στο Κρητικό πέλαγος και στο Οροπέδιο του Λασιθίου. Ανέπτυξαν ένα μεγάλο και αξιόλογο οικισμό μέχρι το 725 π.Χ. όπου και εγκαταστάθηκαν χαμηλότερα, βορειοανατολικά του χωριού Λαγού, στο ύψωμα Παπούρα (υψόμετρο 1.026 μ.,) ο οποίος και κατοικήθηκε αδιάλειπτα έως τα ρωμαϊκά χρόνια.

Ο οικισμός χτίστηκε στην ανατολική πλευρά της κορυφής Καρφί και καταλάμβανε όλη την επίπεδη έκταση μεταξύ των κορυφών Μικρή και Μεγάλη Κoπράνα και, σύμφωνα με τους ερευνητές, ο πληθυσμός του υπολογίζεται ότι ήταν περίπου 3500 κάτοικοι που ζούσαν από την κτηνοτροφία, το κυνήγι αλλά και την καλλιέργεια της ελιάς. Στην περιοχή εντοπίστηκαν συγκροτήματα μονώροφων οικιών, με στενά πλακόστρωτα δρομάκια και αυλές. Αξιοσημείωτη είναι, επίσης, η ύπαρξη οργανωμένου δικτύου ύδρευσης και αποχέτευσης των αποβλήτων και των νερών της βροχής στον οικισμό. Επιπλέον, ανακαλύφθηκε ένα μεγάλο τριμερές κτίριο που λειτουργούσε ως ιερό. Στο ιερό αυτό βρέθηκαν αρκετά τελετουργικά αγγεία, λατρευτικά αντικείμενα και αγαλματίδια, συμπεριλαμβανόμενης και της θεότητας με τα υψωμένα χέρια σε στάση δέησης που εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείου του Ηρακλείου. Γενικά τα ευρήματα ήταν κυρίως αγγεία και αντικείμενα καθημερινής χρήσης.

Η ύδρευση του Μινωικού οικισμού πιθανότατα γινόταν από την πηγή Βιτσιλόβρυση (βιτσίλες λένε στην περιοχή τα όρνια). Η πηγή, που εκείνη την εποχή θα πρέπει να είχε περισσότερο νερό, βρίσκεται σε μικρή απόσταση, περίπου τα 100 μέτρα χαμηλότερα, από τον οικισμό. Η πηγή σήμερα τρέχει λίγο νερό που ξεδιψά τους πεζοπόρους που περνούν από την περιοχή. Επίσης, κοντά στον οικισμό, η ανασκαφική έρευνα έφερε στο φως δύο νεκροταφεία όπου εντοπίστηκαν υπολείμματα δεκαεπτά θολωτών τάφων.

Ο οικισμός ανακαλύφθηκε από τον Arthur Evans το 1896 και οι ανασκαφές συνεχίστηκαν από τον αρχαιολόγο John D. Pendlebury το 1930 καθώς και από την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή τα έτη 1937-39. Οι ανασκαφείς, αφού ολοκλήρωσαν τις έρευνες τους, άφησαν τα ερείπια χωρίς να κάνουν αναστηλωτικές- στερεωτικές εργασίες, με αποτέλεσμα σήμερα να έχουν σωθεί μόνο τα θεμέλια του τότε οικισμού.

Επίσκεψη στον Μινωικό οικισμό στο Καρφί είναι δυνατή μόνο με πεζοπορία και προτείνουμε τη διαδρομή από το Κράσι στο Καρφί και τερματισμό στο χωριό Λαγού στο οροπέδιο Λασιθίου, η οποία έχει αναρτηθεί στο wikiloc. Η διαδρομή είναι μέτριας δυσκολίας με ανηφορικό τμήμα στην αρχή της και έχει μήκος περίπου 11χλμ. Εναλλακτικά υπάρχει και διαδρομή από το χωριό Λαγού και επιστροφή στο Τζερμιάδο (Οροπέδιο Λασιθίου) περίπου ένα χιλιόμετρο μεγαλύτερη. Η δεύτερη διαδρομή έχει αναρτηθεί από τον Ορειβατικό Σύλλογο Ηρακλείου στο wikiloc. Η θέα από το σημείο είναι υπέροχη τόσο προς τα βόρεια παράλια του νησιού όσο και προς το Οροπέδιο Λασιθίου και αποζημιώνει τον πεζοπόρο.