Το χωριό Ελιά βρίσκεται 12 χλμ. νοτιοανατολικά του Ηρακλείου στην ενδοχώρα του Δήμου Χερσονήσου και απέχει μόλις 4,5 χλμ. από το παραθαλάσσιο χωριό Κοκκίνη Χάνι. Το χωριό Ελιά είναι κτισμένο πάνω σε ένα λόφο σε υψόμετρο 230 μ. προσφέροντας στους επισκέπτες πανοραμική θέα στην θάλασσα. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή διαμένουν στο χωριό 1.000 κάτοικοι. Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η ελαιοκομία, η αμπελοκαλλιέργεια και η κτηνοτροφία. Στην περιοχή καλλιεργούνται και παράγονται κυρίως λάδι, κρασί και σταφίδα. Στις βενετικές απογραφές το 1583 αναφέρεται με το όνομα ως Elia και Glia με 346 κατοίκους. Κατά την Τουρκοκρατία κατοικούσαν πολλοί Τούρκοι. Το 1866 ισχυρό τουρκικό σώμα κατόρθωσε να εισχωρήσει μέσα στο χωριό και το λεηλάτησε, πριν όμως αποκτήσουν τη λεία τους χτυπήθηκαν από επαναστάτες και σκοτώθηκαν 25 άτομα.

Η Ελιά είναι ένα όμορφο χωριό απλωμένο σε μια κατάφυτη, πράσινη πλαγιά με αρωματικά φυτά και πολύχρωμα λουλούδια, με αιωνόβιες ελιές και χαρουπιές και μοιάζει με ένα μικρό χωριό κρυμμένο μέσα στην κρητική φύση. Στην είσοδο του χωριού βρίσκεται η κεντρική πλατεία που είναι στρωμένη με κυβόλιθους και εκεί, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, φιλοξενούνται διάφορες εκδηλώσεις και γλέντια με φαγητό και χορό, συγκεντρώνοντας πλήθος επισκεπτών ντόπιων και ξένων.

Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται η εκκλησία του Άγιου Παντελεήμονα, που χρονολογείται το 1911, και είναι ο προστάτης του χωριού. Κάθε χρόνο στις 27 Ιουλίου διοργανώνεται πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η παλαιά εκκλησία Γενέσιο της Θεοτόκου, εντός του οικισμού. Πρόκειται για έναν μεγάλο μονόχωρο ναό που αναστηλώθηκε το 1901, με μοναδικά ψηφιδωτά, ενδιαφέρουσες αγιογραφίες και με εντυπωσιακό ξυλόγλυπτο τέμπλο που έχει φτιαχτεί από μέρη του τέμπλου του ναού του Σωτήρος που υπήρχε στο Βαλιδέ Τζαμί στη πλατεία Κορνάρου στο Ηράκλειο.

Εντός του οικισμού, στη νότια πλευρά, υπάρχει μία παλιά δεξαμενή, ενώ από πάνω υπάρχουν 4 πέτρινα πηγάδια που είναι κατασκευασμένα από το 1950 και ένας μεταλλικός μύλος στη μέση. Το βρόχινο νερό μαζεύονταν και έπεφτε σε ένα κανάλι το οποίο το διοχέτευε στα πηγάδια από όπου οι κάτοικοι του χωριού έβγαζαν το νερό με τα σταμνιά. Ο επισκέπτης μπορεί να ξεκουραστεί στον ανακαινισμένο χώρο ανάμεσα στα τρεχούμενα νερά από τις βρύσες και σε ένα καταπράσινο τοπίο από πικροδάφνες, κουκουναριές και πεύκα.

Ένα από τα σημαντικά σημεία ενδιαφέροντος για τον επισκέπτη, στις ανατολικές πλαγιές της κοιλάδας του Καρτερού, είναι το σπήλαιο της Ειλειθυίας ή νεραϊδόσπηλιος. Ακριβώς έξω από το σπήλαιο, εντοπίσθηκαν και κτίσματα του 14ου και 13ου αιώνα π.Χ. που κατά τον Μαρινάτο ήταν οι κατοικίες των ιερέων. Αρχαιολογικά ευρήματα γυναικών κατά τη διάρκεια του τοκετού, του θηλασμού ή της προσευχής που ήρθαν στο φως εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο Ηρακλείου.

Στη θέση Αρτσά, μεταξύ Ελιάς και Κάτω Βάθειας, το 1903 ο αρχαιολόγος Στέφανος Ξανθουδίδης βρήκε έναν λαξευτό τάφο που χρονολογείται από την Ύστερομινωική εποχή, ο οποίος περιείχε δύο πήλινες λάρνακες με μήκος 1,20 μέτρα με τους σκελετούς διατηρημένους σε καλή κατάσταση.