Ένα από τα πιο γνωστά και μυστηριώδη σπήλαια της Κρήτης, το σπήλαιο της Ειλειθυίας, βρίσκεται 7 χλμ ανατολικά της πόλης του Ηρακλείου και 1 χλμ νοτιοανατολικά της Αμνισού. Ανακαλύφθηκε στο τέλος του περασμένου αιώνα και στους ντόπιους ήταν γνωστό ως Νεραϊδόσπηλιος και όπως απέδειξαν οι ανασκαφές υπήρξε τόπος λατρείας από τη Νεολιθική Εποχή ως τον 5ο αι. π.Χ.

Η Ειλειθυία ήταν δευτερεύουσα θεότητα της Ελληνικής Μυθολογίας, ωστόσο αυτό δεν υποβιβάζει τη σημαντικότητα της, αφού λατρευόταν από τους Μινωΐτες δεκάδες αιώνες πριν το δωδεκάθεο. Είναι από τις αρχαιότερες θεότητες που γνωρίζουμε με το όνομά τους και ήταν η θεά της γέννησης και των πόνων του τοκετού. Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία βοηθούσε τις γυναίκες να γεννήσουν και να αντέχουν τους πόνους της γέννας. Πριν και μετά την γέννα, οι γυναίκες της προσέφεραν διάφορα αφιερώματα. Τη λάτρευαν, επίσης, και ως θεά που φροντίζει τα νεογέννητα.

Η θεά των τοκετών λατρευόταν πάρα πολύ στην Κρήτη ως σύμβολο της μητρότητας και της γονιμότητας και μάλιστα η λατρεία της που ήταν διαδεδομένη όσο οπουδήποτε αλλού, διατηρήθηκε μέχρι τα ελληνιστικά χρόνια και την παλαιοχριστιανική εποχή. Τα ιερά της βρίσκονταν κυρίως σε σπήλαια γεγονός που φανερώνει την αρχέγονη λατρεία της θεότητας. Αναφορές για το σπήλαιο αυτό γίνονται από τον Όμηρο, ο οποίος προσδιορίζει το λιμάνι της Αμνισού με βάση το σπήλαιο, γεγονός που καταδεικνύει και τη σπουδαιότητα που κατείχε στον αρχαίο κόσμο. Η σπηλιά χρησιμοποιούταν ως τόπος λατρείας αλλά και ίασης από τους θαλασσοπόρους Μινωίτες για χιλιάδες χρόνια. Πιστεύονταν δε ότι το σπήλαιο αυτό αποτέλεσε τον τόπο γέννησης της θεάς από την Ήρα.

Το σπήλαιο είναι μακρόστενο (μήκος 60 μ. και πλάτος 9-12 μ.)και στο εσωτερικό του υπάρχουν τα απομεινάρια μεγάλου, ορθογώνιου, πέτρινου βωμού που περικυκλώνεται από ανθρωπόμορφους σταλαγμίτες και στους οποίους οι εγκυμονούσες έτριβαν την κοιλιά τους για να έχουν καλό τοκετό.

No street view available at Google maps.