Περιγραφή

Ο Υγρότοπος των Μαλίων είναι ένας φυσικός υγρότοπος του Δήμου Χερσονήσου και βρίσκεται στη θέση «Ποταμός» 2,4 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του οικισμού των Μαλίων και είναι κωδικοποιημένος και καταχωρημένος με την ονομασία «Έλος Παλιάς Μάλιας» από το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων. Ο υγρότοπος είναι καλυμμένος από νερό που πηγάζει από την περιοχή καθώς είναι το σημείο όπου ο υδροφόρος ορίζοντας του όρους Σελένας βρίσκει έξοδο στην επιφάνεια της γης χαρίζοντας στα Μάλια τα πλούσια νερά του.

Οι ανθρώπινες δραστηριότητες στον υγρότοπο των Μαλίων αρχίσαν τη Μινωική εποχή και συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας. Η έκταση του υγροτόπου καλλιεργούνταν εποχικά. Η περιοχή αποστραγγίζονταν με έξι τεχνητά κανάλια, ενώ τους θερινούς μήνες, νερό για πότισμα εξασφαλιζόταν από πηγάδια. Τα κανάλια διοχέτευαν το νερό σε ένα ρυάκι στην εκβολή του οποίου λειτουργούσε υδροκίνητος αλευρόμυλος, ο μύλος του ”Καστελλιανού”. Στην ακτή υπάρχουν ακόμα οι δίαυλοι που είχαν ανοιχθεί τότε αλλά και ένα πετρόχτιστο γεφύρι το οποίο ανακαινίστηκε πρόσφατα. Από την έρευνα του WWF Ελλάς μέσω αεροφωτογραφιών, για το διάστημα 1945-2008, προκύπτει ότι από το 1945 μέχρι το 1966 η περιοχή καλλιεργούνταν συστηματικά έχοντας ελάχιστα υγροτοπικά στοιχεία. Τη δεκαετία του 1970 άρχισε η σταδιακή εγκατάλειψη των καλλιεργειών με την ταυτόχρονη ανάπτυξη των τουριστικών δραστηριοτήτων και έτσι η παράκτια περιοχή άρχισε να καλύπτεται από υγροτοπική βλάστηση. Ήδη από το 1997 ο καλαμιώνας τού έλους Μαλίων ήταν ο μεγαλύτερος της Κρήτης.

Καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση του υγροτόπου και της παραλίας του Ποταμού είχε η ένταξη και η προστασία του ως τμήμα του αρχαιολογικού χώρου του ανακτόρου Μαλίων το 1991. Με αυτόν τον τρόπο αποτράπηκε η δόμηση, ελέγχθηκαν οι ανθρώπινες δραστηριότητες και η περιοχή διατήρησε τα φυσικά της χαρακτηριστικά. Σήμερα ο υγρότοπος είναι η πιο καλοδιατηρημένη παράκτια περιοχή. Η αξία του στο περιβάλλον είναι ουσιαστική καθώς εμπλουτίζει τον υδροφόρο ορίζοντα, αποφορτίζει τα υπόγεια νερά, σταθεροποιεί την ακτογραμμή από την διάβρωση της θάλασσας και ταυτόχρονα υψώνει τείχος προστασίας ενάντια στην υφαλμύρηση, εμποδίζοντας έτσι τη μετατροπή καλλιεργήσιμης έκτασης σε άγονη γη.

Πρόκειται για ένα παράκτιο υγροτοπικό σύστημα έκτασης 146 στρεμμάτων που περιλαμβάνει πηγές υφάλμυρου νερού, υγρολίβαδα και ένα καλαμιώνα 91 στρεμμάτων. Τους χειμερινούς μήνες κατακλύζεται σχεδόν όλη η έκταση με νερό το οποίο αναβλύζει από πηγές του επιφανειακού υδροφόρου ορίζοντα και μέσω παλιών καναλιών αποστραγγίζεται δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό ποτάμι μέχρι την θάλασσα. Νότια και ανατολικά του υγρότοπου υπάρχουν εποχικά κατακλυζόμενες εκτάσεις με βούρλα σε τμήματα των οποίων ασκούνται γεωργοκτηνοτροφικές δραστηριότητες. Ανατολικά υπάρχει μια έκταση 12 στρεμμάτων θαμνώδης (μακίας και φρυγάνων) αλλά και με αμμόφιλη βλάστηση (ψαθί αμμοθινών, κρινάκι της παραλίας ,βιόλα της θάλασσας κ.α.).

Είναι ένας υγρότοπος ιδιαίτερης σημασίας καθώς οι καλαμιώνες του αποτελούν ιδανικό καταφύγιο για αρκετά είδη πουλιών και ζώων και συντηρεί επίσης αρκετά είδη παράκτιας βλάστησης εξαφανισμένα λόγω της δόμησης σε άλλες ακτές του νησιού. Στην περιοχή του υγροτόπου, μια μεγάλη ποικιλία ειδών που είναι σπάνια ή απειλούνται με εξαφάνιση βρίσκουν καταφύγιο. Εκεί είτε βρίσκουν τροφή είτε αναπαράγονται με αποτέλεσμα η αδιατάρακτη παρουσία τους να συμβάλει στην βιοποικιλότητα και την ένδειξη ενός ζωντανού οικοσυστήματος.

Μεγάλος αριθμός ασπόνδυλων ζώων έχουν καταγραφεί όπως αράχνες, αμφίποδα τα οποία αποτελούν τροφή για ένα μεγάλο αριθμό σπονδυλόζωων. Έχουν αναφερθεί 90 είδη ασπόνδυλων, 2 είδη ψαριών (κέφαλοι, χέλια), 3 είδη αμφίβιων (πρασινόφρυνος, δενδροβάτραχος και ο κρητικός βάτραχος) και 5 είδη ερπετών (γραμμωτή νεροχελώνα, νερόφιδο, δενδρογαλιά, αγιόφιδο, πρασινόσαυρα και το λιακόνι). Η ορνιθοπανίδα περιλαμβάνει περισσότερα από 140 είδη (όπως Ποταμίδες, Τσιροβάκων, Ερωδιών, Χελιδονιών, Κεφαλάδων) εκ των οποίων τα 77 είδη έχουν καταγραφεί κατά τις μεταναστευτικές περιόδους, γεγονός που καταδεικνύει την σπουδαιότητα της περιοχής. Από θηλαστικά έχουν αναφερθεί η παρουσία τρωκτικών όπως αγκαθοπόντικος, ο σκαντζόχοιρος αλλά και ζώα όπως η ζουρίδα και ο άρκαλος.

Κατηγορίες